یادمان

کهن‌ترین نقش‌برجسته در معرض خطر ریزش!

حدود 76 سال از ثبت نقش‌برجسته‌ی «کورانگون» در غربی‌ترین نقطه‌ی استان فارس می‌گذرد. اثری که قدیمی‌ترین نقش‌برجسته‌ی ایران است، ولی این روزها چنان وضعیت نامناسبی دارد که هر لحظه امکان دارد فرو بریزد.

nike shox mens australia women soccer players - White - DA8301 - 101 - Nike Air Force 1 '07 LX Women's Shoe | THE SNEAKER BULLETIN

به گزارش خبرنگار سرویس میراث فرهنگی خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، نقش‌برجسته‌ی کورانگون که در دو کیلومتری جنوب «بابا میدان» در بخش «رستم» استان فارس قرار دارد، خردادماه 1315 در فهرست آثار ملی ثبت شد. این اثر عیلامی روی سطح یک صخره‌ی مرتفع و برفراز رودخانه‌ی فهلیان واقع شده است و به‌عنوان کهن‌ترین نقش‌برجسته‌ی ایران شناخته می‌شود.

نوروز رجبی - باستان‌شناس و استاد دانشگاه آزاد واحد مرودشت - در گفت‌وگو با خبرنگار ایسنا درباره‌ی این نقش‌برجسته بیان کرد: این اثر، صحنه‌ی نیایش و آیین در دوره‌ی عیلامی را نشان می‌دهد و پژوهشگران و باستان‌شناسان معتقدند این نقش‌برجسته به دو دوره‌ی زمانی متفاوت مربوط است. قاب و صحنه‌ی اصلی نقش‌برجسته به دوره‌ی ایلام قدیم و حاشیه‌ی کناری آن به دوره‌ی عیلام نو و هزاره‌ی اول تعلق دارد.

نقش‌برجستهٔ كورانگون

 

او درباره‌ی تصاویر نقش‌برجسته نیز توضیح داد: صحنه‌ی اصلی که در مرکز نقش‌برجسته قرار دارد، دو نفر از ایزدان و ایزدبانوان ایلامی (عیلام) را نشان می‌دهد که فواره‌ای آب در دست دارند، در حالی که روی تختی از مار چنبره زده‌شده نشسته‌اند. این دو ایزد، کلاه‌های شاخ‌داری بر سر دارند و کاهنانی در کنار آن‌ها با حالت نیایش حضور دارند. این کلاه‌های شاخ‌دار نیز نشان و نماد خداوند بودن است که برگرفته از سنت سومری‌ها است. علاوه بر این، وجود عنصر مار به‌صورت یک تخت چنبره‌زده اهمیت و جایگاه آن را در دوره‌ی عیلام کهن نشان می‌دهد، زیرا مار در آیین و مذهب عیلامی نماد باروری و حاصل‌خیزی است.

به گفته‌ی این باستان‌شناس، در حاشیه‌های این نقش‌برجسته سه ردیف نیایشگر دیده می‌شوند که دست‌های‌شان را به نشانه‌ی احترام و سکوت جلوی سینه نگه داشته‌اند و از پلکان پایین می‌آیند.

او بیان کرد: دو ایزد بانویی که در قاب اصلی هستند، احتمالا «هومبان» و «کریریشاه» هستند که زوج خدایان ایلامی در دوره‌ی قدیم بوده‌اند.

رجبی در ادامه‌ی گفت‌وگوی خود درباره‌ی وضعیت این نقش‌برجسته، اظهار کرد: از این لحاظ، در وضعیت بسیار اسفباری قرار دارد، به‌طوری که بخشی از نقش‌برجسته بر اثر رانش کوه در گذشته از قاب اصلی جدا شده و هر لحظه امکان دارد فرو بریزد. هرچند عوامل تخریب آن شامل عوامل طبیعی مانند باد، باران، گرما و سرما نیز می‌شود. این عوامل شرایط را به‌گونه‌ای پیش برده‌اند که سطح نقش‌برجسته به‌شدت متخلخل و آسیب‌پذیر شده است و در شرایط معمولی به‌سختی می‌توان جزییات نقش‌برجسته را دید.

این استاد دانشگاه همچنین گفت: علاوه بر شرایط نامناسب نقش‌برجسته، ‌در اطراف این اثر و بر فراز کوه، بقایایی از یک استقرار بسیار مهم دیده می‌شود که داده‌های سفالی آن نشان از وجود استقراری از دوره‌ی ایلامی، ساسانی و اسلامی است؛ اما با کمال تأسف به‌دلیل نبودن نظارت و حراست از این نقش‌برجسته در طول یک دهه‌ی گذشته، قاچاقچیان شبانه به جان این استقرارها افتاده‌اند و بخش‌های زیادی از آن تخریب شده است.

او تأکید کرد: از آنجا که نقش‌برجسته‌ی کورانگون تنها نقش‌برجسته‌ی ایلامی است که نقش خدایان ایلامی در آن دیده می‌شود، ضروری است سازمان میراث فرهنگی رسیدگی به وضعیت این اثر را در اولویت قرار دهد.