برگرفته از روزنامه اطلاعات، شماره 25971، دوشنبه 24 شهریور 1393
ادیب، تاریخ‌نگار و نویسنده برجستۀ معاصر، استاد عبدالحسین زرین‌کوب در ۲۷ اسفند ۱۳۰۱ در بروجرد زاده شد. برای تحصیل رشته ادبی به تهران رفت. از سال ۱۳20 به تدریس در دبیرستانهای خرم‌آباد و بروجرد پرداخت.
در سال ۱۳۲۴ وارد رشته ادبیات فارسی دانشگاه تهران شد و در سال ۱۳۳۴ از رساله دکتری خود با عنوان «نقدالشعر، تاریخ و اصول آن» که زیر نظر استاد فروزانفر تألیف شده بود، دفاع کرد. در سال ۱۳۳۰ در کنار عده‌ای از فضلای عصر برای مشارکت در طرح ترجمه مقالات دایره‌المعارف اسلام (طبع هلند) دعوت شد.
از سال ۱۳۳۵ کار خود را در دانشگاه تهران آغاز کرد و عهده‌دار تدریس تاریخ اسلام، تاریخ ادیان، تاریخ کلام و تاریخ تصوف شد. چندی نیز در دانشسرای عالی تهران و دانشکده هنرهای دراماتیک به تدریس پرداخت. وی از سال ۱۳۴۱ به بعد، در دانشگاههای آکسفورد، سوربن، هند و پاکستان، کالیفرنیا و پرینستون به تدریس پرداخت.
دکتر زرین‌کوب در سال 1332 با دکتر قمر آریان ازدواج کرد و سالهای بسیاری را با هم در هند، اروپا و کشورهای عربی گذراندند.این ازدواج گرچه فرزندی به دنبال نداشت، اما کتابهای عالمانه هر نفرشان در حکم فرزندان معنوی آنهاست که بعضاً به‌عنوان مرجع عمده در مطالعات تصوف و مولوی‌شناسی شناخته می‌شود. آثار زرین‌کوب را می‌توان در چند مقوله تقسیم کرد:
1ـ نقد ادبی، شامل این کتابها:
۱۳۲۳ فلسفه شعر
۱۳۳۸ نقد ادبی
1343 با کاروان حله (مجموعه‌ای از نقد ادبی)
۱۳۴۶ شعر بی‌دروغ، شعر بی‌نقاب
۱۳۴۹ از کوچه رندان (بحث و بررسی و نقد اشعار حافظ و تشریح شرایط سیاسی و اجتماعی شیراز در زمان شاه مسعود)
۱۳۶۳ سیری در شعر فارسی (بحثی انتقادی در شعر فارسی و تحوّل آن با نمونه‌هایی از شعر شاعران)
۱۳۶۴ سرّ نی (نقد و شرح تحلیلی و تطبیقی مثنوی معنوی)
۱۳۶۶ بحر در کوزه (نقد و تفسیر قصه‌ها و تمثیلات مثنوی)
۱۳۷۰ پله‌پله تا ملاقات خدا (زندگی، سلوک، و اندیشه مولانا و نیز اطلاعات باارزشی در مورد کودکی و نوجوانی مولانا و شرح احوالات شاگردان معروفش)
۱۳۷۲ پیر گنجه، در جستجوی ناکجاآباد ( شرح حال نظامی گنجوی و بررسی اشعار و آثار وی و نیز شرح تفصیلی تاریخ آن دوران)
۱۳۷۲ آشنایی با نقد ادبی
۱۳۷۵ از گذشته ادبی ایران
۱۳۷۷ از نی نامه
۱۳۷۸ دیدار با کعبه جان (زندگی و آثار و اندیشه خاقانی)
۱۳۸۱ نامور نامه (درباره فردوسی و شاهنامه)
2ـ تاریخ ایران، شامل این کتابها:
۱۳۳۰ دو قرن سکوت (در باره تاریخ و اتفاقات دو سده بعد از حمله اعراب و آثار نفوذ اعراب و مسلمانان در آن دوران)
۱۳۴۳تاریخ ایران بعد از اسلام
۱۳۵۴ فتح عرب در ایران
1364تاریخ مردم ایران (۲ ج)
1375ـ۱۳۷۳روزگاران (تاریخ ایران از آغاز تا سقوط سلطنت پهلوی)
۱۳۷۵ روزگاران دیگر
۱۳۸۶ آشنایی با تاریخ ایران
3ـ تاریخ اسلام، شامل این کتابها:
۱۳۴۶ بامداد اسلام
۱۳۴۸ کارنامه اسلام
4ـ اندیشه، شامل این کتابها:
۱۳۴۲ ارزش میراث صوفیه
۱۳۵۳ فرار از مدرسه
۱۳۵۷جستجو در تصوف ایران
۱۳۶۹در قلمرو وجدان (سیری در عقاید، ادیان، و اساطیر و شامل بخشهایی چون: پندارهای از یاد رفته و میراث هندوان و اسطوره یا تاریخ و نفوذ در ادوار ما قبل تاریخ عقاید و دیانات)
۱۳۷۷ شعله طور
5ـ ترجمه، شامل این کتابها:
۱۳۲۶ بنیاد شعر فارسی
۱۳۲۸ ادبیات فرانسه در قرون وسطی
۱۳۲۸ ادبیات فرانسه در دوره رنسانس
۱۳۳۲ شرح قصیده ترساییه خاقانی
۱۳۳۷ فن شعر ارسطو
۱۳۵۷ ارسطو و فن شعر
6ـ مجموعه مقالات، شامل این کتابها:
۱۳۵۱ یادداشتها و اندیشه‌ها
۱۳۵۳ نه شرقی، نه غربی، انسانی
۱۳۵۶ از چیزهای دیگر (مجموعه چند یادداشت پراکنده)
۱۳۶۳ با کاروان اندیشه
۱۳۶۵ دفتر ایام(مجموعه گفتارها، اندیشه‌ها و جستجوها)
۱۳۶۸ نقش بر آب ( جستجویی چند در باب شعر حافظ، گلشن راز، گذشته، نثر فارسی و ادبیات تطبیقی)
۱۳۷۶ حکایت همچنان باقی
دکتر عبدالحسین زرین‌کوب در ۲۴ شهریور ۱۳۷۸ در ۷۷ سالگی در تهران درگذشت.