علل ایجاد ترش کردن (ریفلاکس معده) و راه‌های مقابله با آن
برگرفته از روزنامه اطلاعات
دکتر حمیدرضا طلایی فوق تخصص بیماری‌های گوارشی
گرد‌آوری و تنظیم: رشید بهنام
التفات خوانندگان محترم بخش « گفته‌های پزشکان، اظهار لطف و تماس‌های مخاطبین علاقه‌مند به این بخش (به طرق مختلف) طی‌سال‌های گذشته، دال بر رضایتمندی آنان بوده و بی‌تردید این ارتباط «هدفمند» و مستمر، مهر تایید بر سلسله مقالات گوناگون پزشکی، دندانپزشکی، روان‌پزشکی و طب سنتی زدند که با همکاری عده‌ای از پزشکان در تخصص‌های مختلف به چاپ رسیده است.
ضمن آرزوی سلامتی و بهروزی برای همه خوانندگان گرامی در سال جدید موضوع‌های مطرح شده در این بخش که در جهت شناخت بیماری‌ها و روش‌های درمان، ارائه می‌شوند، همچنان مورد توجه و قبول مخاطبین محترم قرار گیرد.
عارضه «ریفلاکس معده، علل ایجاد و روش‌های مقابله با آن» نخستین مقاله از سلسله مقاله‌های « گفته‌های پزشکان» در سال 91 را در پی می‌خوانید:
ریفلاکس معده، عارضه‌ای آزار دهنده
آیا تاکنون بعد از صرف غذا در ناحیه سر دل خود احساس سوزش کرده‌اید؟
یا حس کرده‌اید که محتویات معده شما با همان سوزش خاص به دفعات به طرف بالا و تا حلقتان برمی‌گردد؟ اگر پاسخ مثبت است احتمال این که به «ریفلاک معده» دچار شده باشید بسیار است. پس، درمی‌یابیم که ریفلاکس معده حالتی است که در آن محتویات معده که حاوی غذا و مایعات است، از معده به سمت « مری » برمی‌گردد و باعث سوزش سردل می‌شود. تحریک مری از دیگر دلایل ریفلاکس به شمار می‌آید. زمانی که غذا وارد معده می‌شود، حلقه‌ای از فیبرهای ماهیچه‌ای از برگشت غذا به طرف مری جلوگیری می‌کنند. اگر این فیبرها که عضله‌های تنگ کننده مری محسوب می‌شوند، به خوبی عمل نکنند همانطور که گفته شد، غذا، مایعات و اسید معده به سمت مری رانده می‌شوند که به آن ریفلاکس یا ریفلاکس معده ـ مری می‌گویند.
این وضعیت آزار دهنده ممکن است به مری آسیب رسانده و حتی منجر به آسیب دیدگی معده و بروز دیگر عوارض گوارشی شود از عواملی که می‌تواند این عوارض را تشدید کرده و در نتیجه سلامتی ما را به خطر اندازد، می‌توان به مصرف دخانیات، الکل و چاقی اشاره کرد...
در این میان «استرس» و «اضطراب» در تشدید ریفلاکس و آسیب‌های احتمالی آن نقش عمده‌ای را ایفا می‌کند. گفتنی است که در حالت «استرس» عمل هضم غذا نه تنها به خوبی صورت نمی‌گیرد بلکه التهاب روده، زخم معده و سوزش سردل نیز در این حالت بیشتر بروز می‌کند، بالعکس غذا خوردن در آرامش و رعایت تغذیه اصولی باعث تندرستی و طول عمر افراد شده و علاوه بر آن سلامتی روح و روان را نیز تضمین می‌کند و طبعاً اینگونه افراد به ندرت دچار ریفلاکس معده خواهند شد.
بر این اساس، به همه توصیه می‌شود به هر نحوی که می‌توانند از کارها و اعمالی که استرس زا هستند و یا اشخاصی که از حیث اعصاب و روان در حالت متعادل نیستند، دوری کنند. به افرادی که مبتلا به عارضه ریفلاکس معده هستند، توصیه می‌شود که غذای خود را به جای سه وعده در چهار یا پنج وعده و با حجم کم مصرف کرده و از نوشیدن مایعات همراه غذا پرهیز کنند.
بهتر است این افراد روز خود را با خوردن صبحانه سالم و کامل آغاز کنند تا بدن آنها سوخت و ساز خود را به طور دلخواه و مطلوب انجام دهد.
با توضیحات و توصیه‌هایی که ارائه شد، دیگر تردیدی باقی نمی‌ماند که «ریفلاکس» عارضه‌ای آزار دهنده و آسیب رساننده است که دستگاه گوارش ما را تهدید می‌کند و آسیب‌هایی جدی به معده و روده ما می‌رساند. در بخش بعدی و قسمت دوم این مقاله توصیه‌های دیگری برای مقابله با ایجاد «ریفلاکس» برای آگاهی شما خواهد آمد.
در مبحث گذشته در مورد شرح ریفلاکس معده، گفتیم که این عارضه حالتی است که در آن محتویات معده که شامل غذا یا مایعات است از معده به سوی مری بازمی‌گردد و باعث تحریک مری، سوزش سردل و علائم دیگری می‌شود و ...
در ادامه، با چند توصیه که رعایت آن در پیشگیری از بروز «ریفلاکس معده» مؤثر خواهد بود، این موضوع را پی می‌گیریم:
* یکی از روش‌هایی که برای سالم زیستن (به طول اعم) همواره پیش روی ما قرار دارد و به کار گرفتن بسیار سودمند، مصرف غذاهای سالم است و به عبارتی، یک رژیم سالم و متنوع، استفاده از هر نوع غذای «سالم» است. که شامل نان، غلات، سیب‌زمینی، چربی و قند (به مقدار کم)، میوه و سبزیجات (به مقدار کافی)، لازم است در سبد خانواده‌ها گنجانده شود.
* از بهترین چربی‌ها، می‌توان از روغن‌های مایع گیاهی مانند «ذرت» و «آفتاب‌گردان» نام برد.
* مهم‌ترین و سودمندترین وعده غذایی «صبحانه» است و لازم است که افراد روز خود را با صرف یک صبحانه کامل شروع کنند.
* مبتلایان به «رفلاکس معده» باید غذاهایی را که اضافه اسید معده آنان را جذب می‌کند، بیشتر مصرف کنند مانند غذاهای نشاسته‌ای، شیر و تخم‌مرغ.
* زیاده‌روی در مصرف غذاهای پرچرب، پرکالری و محرک خصوصاً برای اشخاصی که به عارضه «ریفلاکس معده» دچار هستند، مضر است و باید از خوردن این نوع غذاها پرهیز کرد ...
* «چاقی» و افزایش وزن یکی از علل افزایش شیوع این بیماری است که به جهت فشار به شکم و معده، درد و سوزش شدیدی در سر دل ایجاد و باعث آزار شدید بیمار می‌شود که بهترین شیوه برای درمان چاقی و کاهش وزن و در نتیجه رهایی از این عارضه پرداختن به «ورزش» است.
* مصرف «الکل» و کشیدن «سیگار» باعث تشدید بیماری می‌شود. همچنین مصرف زیاد نوشابه‌های گازدار و «فست‌فودها» برای مبتلایان به «ریفلاکس معده» زیان‌آور خواهد بود.
* پرهیز از مصرف ترشیجات مانند «سرکه» و «آب‌لیمو» نیز توصیه می‌شود.
* گفتنی است که از حیث «روانشناسی» اضطراب و استرس در بروز بیماری «ریفلاکس معده» و حتی شدت بخشیدن آن تأثیر دارد بنابراین، «مثبت‌اندیشی» همراه با رعایت رژیم غذایی و تغذیه سالم، موجب خواهد شد تا از مبتلا شدن به ریفلاکس معده که یکی از بیماری‌های گوارشی بوده و متاسفانه در سال‌های اخیر شیوع آن رو به افزایش است، مصون بمانید.
