احساس و ادراک و دریافت وزن برای هر اهل زبانی که گوشی شنوا داشته باشد، امری آسان و گاه نیازمند اندکی توجه و تعلیم است، اما تبیین این حس و درک و دریافت و سامانبخشی به آن نیازمند کوششی بیشتر و دانشی افزونتر است که اساس احساس آدمی را از وزن در چهارچوب قواعدی علمی بریزد و به او نشان دهد که اساس پیدایی این احساس از کجاست و چگونه کلماتی که ساختار مصراعها و بیتها را رقم میزنند، از طریق اجزاء سازندۀ خویش، وزن را میآفرینند.
مؤلف این مجموعه، با عنایت به تجربۀ تدریس بیستسالۀ عروض و قافیه، شیوهای متفاوت با شیوههای معمول در کتابهای تخصصی را در پیش گرفته است. وی برای آموزش عروض سه مرحله را در نظر گرفته: 1. مرحلۀ ابتدایی که ذهن تنها با مفهوم وزن آشنا میشود و آن را حس و درک میکند، اما توانایی تبیین این دریافت را ندارد؛ 2. مرحلۀ میانی که وزن از طریق تقطیع هجایی به دست میآید و بحرِ آن با مراجعه به کتاب یا از حفظ بیان میشود؛ 3. مرحلۀ عالی که فرد با شنیدن شعر، وزن را از طریق گوش بازمیشناسد و نام بحر آن را بیان میکند.
به گفتۀ نویسندۀ کتاب، برای مرحلۀ سوم، یعنی آموزش وزن شعر از راه شنیدن (سماعی)، کار منظم و مکتوبی عرضه نگشته و وی برای اولین بار کوشیده است تا در حد توان به این روش بپردازد و برای آن مراحل و اصولی را تدوین نماید. بررسی قافیه نیز در این کتاب برای اولین بار علاوه بر شیوۀ سنّتی بر اساس مصوتهای زبان فارسی صورت گرفته است.
مجموعۀ حاضر که بهمنظور کتاب درسیِ دانشجویان رشتۀ زبان و ادبیات فارسی به رشتۀ تألیف درآمده است، حاوی تمریناتی در پایان هر بخش و همچنین پیوستهایی از جمله معانی اصطلاحات عروض و قافیه، نکاتی دربارۀ بحرها و وزنها و زحافات شعری، پاسخ تمرینات کتاب و نمونههایی از پرسشهای آزمون سراسری کارشناسی ارشد در پنج سال اخیر با پاسخهای تشریحی است.
کتاب آزمون عروض و قافیه از دریچۀ پرسش، نوشتۀ دکتر روحالله هادی، عضو شورای علمی گروه آموزش زبان و ادبیات فارسی فرهنگستان است که انتشارات سمت آن را در 213 صفحه و با شمارگان 1000 نسخه و به بهای 105000 ریال منتشر کرده است.
منبع: فرهنگستان زبان و ادب فارسی