کتاب‌

آشنایی با «دایرةالمعارف هنر» (نقاشی، پیکره سازی، گرافیک)

برگرفته از تارنمای ایرانچهر

عقاب علی احمدی

دایرة المعارف هنر (نقاشی، پیکره سازی، گرافیک)
نوشته ی: رویین پاکباز
3 + 1033 – 45000 تومان
چاپ اول: 1378
چاپ سیزدهم: 1392
ناشر: انتشارات فرهنگ معاصر – تلفن:  66952632 – 021

کتاب «دایرة المعارف هنر» کتابی است دربرگیرنده ی  موضوعات کلی و جزئی هنر جهان، از گذشته های دور تا امروز و در زمینه ی هنرهای تجسمی، مانند نقاشی، پیکره سازی و گرافیک. در این کتاب افزون بر سه زمینه ی اصلی،اطلاعاتی در زمینه های هنرهای خوشنویسی، سفالگری، موزاییک، معماری و.. ارائه شده است.

کتاب «دایرة المعارف هنر» دارای یک بخش اصلی و سه پیوست است. در بخش اصلی 2537 مدخل که مهمترین آنها را می توان برحسب موضوع  چنین رده بندی کرد، گرد آمده است:

1.نقاشان و نگارگران، پیکره سازان، طراحان، چاپگران و دیگر هنرمندان (مانند: ماتیس / کمال الدین بهزاد / رودن / گلیزر / کالو / میرعماد)
2.سبک ها، جنبش ها، گروه ها و مکتب ها (مانند: گوتیک بین المللی / اکسپرسیونیسم / گروه لندن / فلورانس)
3.اسلوب ها، مواد و ابزار (مانند: سایه روشن / رنگیزه / چوبدست نقاشی)
4.رسانه ها، گونه ها (مانند: چاپ دستی، چهره نگاری)
5.اصطلاخات فنی و زیبایی شناختی (مانند: قلمزنی، ترکیب بندی)
6.عناصر بصری (مانند: رنگ)
7.بررسی های ویژه (مانند: نقاشی در ایران)
8.نویسندگان هنری (مانند: گمبریج)
9.نمایشگاه ها (مانند: سالن پاییز)
10.کلیات (مانند: آموزش هنر)
پیوست نخست کتاب که «تاریخ شناسی» نام دارد، دارای 5 مدخل است. در مقاله های این بخش به بررسی تحولات هنر مردمان مختلف در دوره های گوناگون تاریخی پرداخته شده است (مانند: هنر پیشاتاریخی / هنر ایتالیایی / هنر معاصر ایران)

پیوست دوم که نام «مضمون شناسی» بر آن نهاده شده است، دربرگیرنده ی 163 مدخل است. مدخل های این پیوست، مضمون های به کارآمده  در هنر جامعه های گوناگون است؛ مانند: شخصیت های مذهبی یا ادبی، خدایان، جانوران، رویدادها، صحنه ها و نمادها (مانند: مریم مجدلیه / بهرام گور / آپولون / اژدها / مصیبت کربلا / باکره ی داغدار / منطقه البروج.

در پیوست سوم که «واژه نامه» ی کتاب است، 1570 واژه ی بیگانه (بیشتر انگلیسی) و برابرنهادهای فارسی آنها گرد آمده است. این واژگان که به ادبیات تجسمی مربوط می شوند، غالبا در متن کتاب کاربرد داشته اند.

بخش بزرگی از مطالب این کتاب به ایران و هنر آن در دوره های گوناگون اختصاص دارد و برای هر یک از هنرمندان درگذشته نیز مدخلی نوشته شده است.

با توجه به جایگاه شایسته هنر در نزد ایرانیان و ایران زمین و توجه روزافزون به آن، افزایش روزافزون شمار هنرمندان و خواستاران هنر و گسترش دامنه ی فعالیت های هنری، نیاز به برخورداری  از دانش راستین از پدیده ها و مفهوم های هنری در کنار دیگر زمینه های علمی و فرهنگی را پدید آورده است. کتاب «دایرت المعارف هنر» نمونه ای درخشان از تالیف یک فرهنگنامه در زمینه ی هنر تجسمی به زبان فارسی است که بخشی از میراث فرهنگی ایران زمین  و نقش هنرمندان ایرانی در پیشرفت و گسترش هنر را به خواننده می شناساند.

بدین سان استاد رویین پاکباز، استادی خود را از محدوده ی دانشگاه ها به عرصه ی اجتماع گسترش داده و با تالیف کتابی گرانسنگ، که بی گمان نمونه ای درخشان از نگارش کتاب مرجع به زبان فارسی است، دانش خود را در سرتاسر ایران زمین و جهان فارسی زبان روان کرده است.

در پایان باید به کوشش ناشر که برای تولید آبرومند و فاخر این کتاب، همه ی کوشش خود را به کار بسته و با پذیرفتن هزینه های سنگین ویرایش، حروفچینی، طراحی، چاپ رنگی و صحافی مرغوب، چنین کتابی را به ایرانیان هدیه کرده است، یاد کرد و آفرین گفت.