کتاب
معرفی کتاب «ایران و تنهائیش»
برگرفته از تارنمای دکتر محمد علی اسلامی ندوشن
عنوان:ایران و تنهائیش
خلاصه:چند مقاله
مرد تنها بزرگ است
«نیچه»
«ایران و تنهائیش» حاوی چهارده مقاله است که جلد دومی بر «سخن‌ها را بشنویم» قرار می‌گیرد. نام «ایران وتنهائیش» از این جهت گذارده شد تابنماید که ایران کشوری بوده است با سرنوشتی خاصّ، تا حدّی متفاوت با کشورهای دیگر. وضع جغرافیائی او، حدّ فاصل میان آسیا و اروپا، در مرکز جهان شناخته شده، و در پیوستگی با سه قارّه، این معنا را می‌رساند؛ جریان تاریخی او نیز به این موقعیّت یگانه کمک کرده است.
در دیباچهٔ کتاب آمده است:
«ایران که در یکی از حساّس‌ترین نقطه‌های جهان قرار داشته، برخوردگاه تمدّن‌ها و ماجراهای بزرگ بوده است... شاید نباشد کشور دیگری چون او که در طیّیک دوران سه هزار ساله با اینهمه سرزمین و قوم وتمدّن سروکار یافته باشد، که تعدادی از آنها از صفحهٔ روزگار محو شده و برخی دیگر دگرگونی عمیق یافته‌اند... »
«از زمانی که مادها پا بر صحنهٔ سیاسی جهان نهادند تا به امروز، ایران همواره در کارگاه زمانه حضور داشته است، زمانی بیشتر، زمانی کمتر؛ زمانی فرمانروا، زمانی زیردست، ولی هرگز از صف اوّل تاریخ عقب رانده نشده است... »
آنگاه در متن کتاب ده مورد برشمرده شده است که خصوصیاّت ایران را تشکیل می‌دهند، و هنوز هم او را تا حدّی متفاوت با دیگران نگاه می‌دارند. آنها عبارتند از:
1- در همسایگی سه تمدّن کهن قرار گرفته بوده: میانرودان (سومر و بابل)، مصر، هند.
2- بر سر راه دو تمدّن بزرگ شرق و غرب واقع بوده: چین از یک سو و مدیترانه (یونان و روم) از سوی دیگر.
3- گرداگرد او را مناطق عمدهٔ تاریخ ساز قرار گرفته‌اند چون: قفقاز، عربستان، مغولستان، ترکستان.
4- محاط است از جانب سه قارّهٔ آسیا، اروپا و افریقا.
5- از طریق دریا به سراسر جهان راه دارد.
6- همسایهٔ دیوار به دیوار نخستین کشور سوسیالیستی جهان، یعنی روسیّهٔ شوروی بوده است.
7- همسایهٔ نخستین کشور استعماری جهان، یعنی انگلستان بوده است.
8- همسایهٔ دیوار به دیوار نخستین امپراطوری اسلامی جهان، یعنی ترکیّهٔ عثمانی بوده است.
9- سرزمینی است هم دریائی، هم کوهستانی، و هم بیابانی و کویری.
10- سرزمینی است که دمای هوا از نقطه ای به نقطه ای و از فصلی به فصلی تا 50 درجه سانتیگراد تغییرمی کند.
و سرانجام آمده است: «هر فرد ایرانی امروز، با هر اندیشه و عقیده‌ای، چه دور باشدو چه نزدیک، چه کشور خود را بپسندد و چه نپسندد، می‌تواند این اطمینان و احیاناً احساس افتخار داشته باشد که شهروند کشوری است با سرنوشتی استثنائی.»
«شناخت این خصوصیّات ما را بیدارتر می‌دارد، که بدانیم به سوی چه راهی روانیم و به کجا می‌خواهیم برسیم.»
(شرکت سهامی انتشار-1376)
آنچه در این کتاب آمده است
آرزو و اندرز سنائی
تاریخ بخوانیم
ایران و تنهائیش در گذر تاریخ
همهٔ راه‌ها بسته است مگر یک راه (تغییر از پایه)
مشکل جوان بودن
آیا ملّت‌ها هم پیر می‌شوند؟
اگر معیار نباشد...
دنیا را به خودی و بیگانه تقیسم نکنیم (به عیار ارزش انسانی بسنجیم)
اندیشهٔ گراینده به اشراق، و اندیشهٔ گراینده به خرد
چگونه می‌توان ایرانی بود؟
چگونه می‌توان ایرانی نبود؟
جستجوی توازن
آزادی و نا آزادی
کدام رویارویی
ایرانی کیست؟