در میان جشن‌های ایرانی جشنی به نام «تیرگان» هست که بر پایۀ آگاهی‌های ما از دوران باستان، در «روز  تیر» از ماه تیر که برابر با سیزدهمین روز تیرماه است، برپا می‌شده است. دیرینه‌ترین گزارش‌ها نشان می‌دهد که این جشن در گرامیداشت ستارۀ «تیشتر»، ستارۀ باران آور پدید آمده است.

در فرهنگ ایران، پنجم اسفندماه، روز و هنگام «جشن ملی اسفندگان» یا «سپندارمذگان» است. سپندارمذ لقب زمین و به معنی گستراننده، مقدس و فروتن است؛ زمین که نماد عشق است و با فروتنی و از خود گذشتگی، آغوش خود را برای همهٔ جانداران گسترده است. جشن اسفندگان، روز مهر ایرانی: روز مهر و مهرورزی به آفریننده و آفرینش / روز مهر و سپاس به زن و زمین / روز مهر ایرانیان به ایرانیان / روز مهر ایرانیان به سرزمین ایران.

سپندارمذ واژه ای مرکب است از سپنته یا سپند به معنی پاک و مقدس، آرمئیتی به معنی فروتنی و بردباری نیک و مقدس است این واژه در پهلوی به گونه سپندارمت و در فارسی سپندارمذ، اسفندارمذ و اسفند شده است. پنجم اسفندماه، روز و هنگام «جشن ملی اسفندگان» یا «سپندارمذگان» است.

یکی از مهم‌ترین پایه‌های «فرهنگ – تمدن» ایران باستان، شادی بود که ایرانیان آن را، دادهٔ اهورایی می‌دانستند. برای همین است که واژه‌ی جشن، از ریشه‌ی پهلوی «یزش» یا «یزشن» است که به معنی پرستش و پرستیدن است. گو این که، جشن مراسمی است که همراه با آیین‌های دینی بر پا می‌شود و «سور» تنها برای شادمانی. بر مبنای همین باور، ایرانیان باستان دارای دست‌کم 20 جشن بزرگ در سال بودند که همه‌ی مردم در آن‌ها مشارکت می‌کردند. برترین و مهم‌ترین جشن‌ها نوروز، مهرگان و سده هستند. دیگری، جشن شب یلداست.

استاد میرجلالدین کزازی گفت: یلدا شب زاده شدن مهر و طولانی ترین انتظار برای دمیدن خورشید است که ایرانیان با گسترانیدن خوان یلدا آن را زنده نگاه می دارند.

این روزها در سایه‌سار سرد و بی‌مهر عصر ارتباطات و جهانی شدن، رسم و رسوم‌های گذشته‌های نه چندان دور بیش از هر چیز دیگری رنگ می‌بازد و از کیفیت، کمیت و نظم ساختاری آن کاسته می‌شود؛ سنت شب یلدا و یا به تعبیری شب چله نیز که یادآور و تداعی کننده صلح، صفا و صمیمیت در بین کانون خانواده‌های ایرانی است، امروز دستخوش این رنگ باختن‌ها شده و دیگر آن صلح، صفا و گرمی گذشته‌ها را ندارد.

به عقیده بزرگترها آوردن میوه‌های مختلف از جمله خشک، تر و میوه‌های سرخ فام زمستان پر برکتی را نوید می‌دهد.

یکی از جشنهای بسیار کهن و قدیمی ما ایرانیان که در حال حاضر نیز هر ساله توسط مردم، در سراسر کشور به طور خاص برگزار می شود جشن"شب یلدا - شب چله" می‌باشد که به خاطر  تقارن زمانی با "طولانی ترین شب سال" و همچنین "شب  اولین روز فصل زمستان" یکی جشن  مهم  و منحصر به فردِ چهار گانه ایرانیان می‌باشد.