حكيم فردوسی

دستاوردهای جشن هزاره «شاهنامه» در مقر یونسکو

برگرفته از روزنامه اطلاعات

دبیرکل بنیاد فردوسی با اعلام دستاوردهای جشن هزاره «شاهنامه» در مقر یونسکو (پاریس)، ویژه‌برنامه‌های بزرگداشت فردوسی در ایران، فرانسه و آلمان را تشریح کرد.

یاسر موحدفرد گفت: به کوشش بنیاد فردوسی و با پشتیبانی معاونت هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و انجمن موسیقی ایران، جشن جهانی هزاره شاهنامه با حضور نمایندگان 192 کشور عضو یونسکو در تاریخ 31 مارس (11 فروردین‌ ) در شهر پاریس (مقر یونسکو) برگزار شد.

او ادامه داد: این جشن با دعوت رسمی دبیرکل یونسکو (ایرنا بوکوا) و سخنرانی مدیرکل میراث فرهنگی و معنوی یونسکو (سیسیل دوول) برگزار شد.

به گفتـه موحــدفـــرد، در این برنــامه 16 نماآهنگ با موضوع نوروز و شاهنامه و معرفی جاذبه‌های گردشگری ایران به سفارش بنیاد فردوسی و کارگردانی شهرام سالمی به نمایش درآمد. ضمن این‌که اجرای نقالی، برپایی کنسرت موسیقی و برخوانی شعرهای شاهنامه از دیگر برنامه‌های این جشن بود.

او افزود: صبح همان روز نیز یک نشست علمی ـ پژوهشی با موضوع نوروز و شاهنامه با حضور شاهنامه‌پژوهان هشت کشور دنیا و مدیران ارشد یونسکو در همان محل (مقر یونسکو در پاریس) برگزار شد.

موحدفرد با بیان این‌که در فرانسه رایزنی‌ها و مذاکرات سازنده‌ای با مدیران ارشد یونسکو، مسئولان سفارت ایران در فرانسه و شاهنامه‌پژوهان برجسته ایرانی به منظور برگزاری ویژه‌برنامه‌های فرهنگی ـ هنری در کشورهای اروپایی نظیر فرانسه و آلمان صورت گرفت، اعلام کرد: بر این اساس، به اهتمام بنیاد فردوسی و انجمن دوستی آلمان و ایران، «پنجمین کنگره بزرگداشت فردوسی» به مناسبت هزاره شاهنامه در مرکز فرهنگی کنسرت هاوس شهر برلین آلمـان در تــاریخ 28 مه (هفتم خردادماه) از ساعت 16 تا 22 برگزار خواهد شد.

به گفته دبیرکل بنیاد فردوسی، این گردهمایی در دو بخش علمی ـ پژوهشی و اجرای برنامه‌های هنری برگزار می‌شود و دبیر آن نیز پروفسور ناصر کنعانی از اعضای هیأت‌امنای بنیاد فردوسی و استاد دانشگاه برلین خواهد بود. در این همایش، شاهنامه‌پژوهانی از چهار کشور ایران، آلمان، تاجیکستان و افغانستان سخنرانی خواهند کرد.

او همچنین گفت: برپایی کنسرت موسیقی سنتی، نقالی، شاهنامه‌خوانی، برپایی نمایشگاه کلاژ، نقاشی مینیاتور و نگاره‌های شاهنامه‌های کهن ایران در نگارخانه انجمن دهخدا و تالار گل‌ سرخ دریایی در شهر برلین از جمله برنامه‌های فرهنگی ـ هنری این گردهمایی است. ضمن این‌که قرار است در این همایش، کالاهای فرهنگی که با پشتیبانی بنیاد فردوسی ساخته شده‌اند، برای نخستین‌بار رونمایی شوند که از آ‌ن‌جمله می‌توان به جورچینی که بر پایه نقاشی قهوه‌خانه‌ای اثر استاد منصور وفایی ساخته شده‌ است و همچنین رونمایی از کتاب «متون شرقی، شیوه‌های غربی» دکتر محمود امیدسالار اشاره کرد که توسط نشر میراث‌بان به دو زبان فارسی و انگلیسی منتشر شده است.

او در ادامه عنوان کرد: با همکاری بنیاد ملک‌الشعرا بهار، همایش «جوانان و شاهنامه» در تاریخ 23 می (دوم خرداد ) در شهرداری منطقه 15 پاریس که محل گردهمایی ایرانیان مقیم فرانسه است، با حضور دانشجویان زبان فارسی و دیگر دانشجویان مقیم پاریس برگزار می‌شود که دبیر این همایش دکتر شهین سراج از اعضای هیأت امنای بنیاد فردوسی و از مدرسان مدرسه «لوور» پاریس است.

دبیرکل بنیاد فردوسی افزود: با همکاری بنیاد فردوسی و با پیشنهاد پژوهشکده هنرهای سنتی سازمان میراث فرهنگی، پرونده ثبت هنر نقالی ایران در مرکز حفاظت از میراث معنوی آسیای مرکزی و آسیای جنوب غربی یونسکو (که در ایران مستقر است) تکمیل شد و برای ثبت جهانی هنر نقالی در فهرست میراث معنوی جهانی در معرض خطر، در دستور کار مسئولان یونسکو قرار گرفت که تا چند ماه آینده بررسی و نظر نهایی در این‌باره اعلام می‌شود.

او ادامه داد: هم‌زمان با تعطیلات نوروز، گروه موسیقی سنتی «همنوازان عرفان» به سرپرستی حمید وجدان‌پاک به تاجیکستان اعزام شد و به اجرای قطعاتی درباره نوروز و شاهنامه در تالار وفاسنتر تاجیکستان، شبکه‌های سفینه و پایتخت این کشور و همچنین در جمع ایرانیان مقیم تاجیکستان پرداخت که بسیار مورد توجه قرار گرفت.

موحدفرد ساخت فیلم مستند «شهره هزاره» به کارگردانی مهناز رکنی با هدف معرفی شاهنامه و فردوسی به انگلیسی‌زبانان را از دیگر اقدامات بنیاد فردوسی عنوان کرد و گفت: ساخت این مستند و پخش آن در ایام نوروز از شبکه پرس‌تی‌وی، گام مناسبی برای تولید برنامه‌های مستند و نمایشی در جهت معرفی شاهنامه بود که بر این اساس، ساخت مستند دیگری را در بنیاد فردوسی در دستور کار قرار دادیم که برنامه‌های جشن هزاره شاهنامه در یونسکو، آلمان و ایران را به کارگردانی شهرام سالمی به تصویر خواهد کشید.

دبیرکل بنیاد فردوسی با اعلام این‌که ویژه‌برنامه‌های بزرگداشت فردوسی امسال در تهران، مشهد و کرج برگزار خواهد شد، به ایسنا گفت: دفتر نمایندگی بنیاد فردوسی در خراسان متولی برپایی هفته فرهنگی بزرگداشت هزاره شاهنامه در این استان است که در همین ارتباط برنامه‌های فرهنگی ـ هنری متنوعی در شهرهای مشهد و توس، آرامگاه فردوسی و زادگاه فردوسی در روستای پاژ به دبیری دکتر عباس خیرآبادی (رییس بنیاد فردوسی خراسان و استاد دانشگاه) برگزار خواهد شد.

او درباره این ویژه‌برنامه‌ها که به مناسبت بزرگداشت فردوسی در مشهد برگزار می‌شود، توضیح داد: در اردیبهشت‌، «باغ شاهنامه» با وسعت 30هزار متر مربع با همکاری مؤسسه فرهنگی ـ هنری کهن‌دیار به سرپرستی سیدحسن موسوی از اعضای هیأت‌مدیره بنیاد فردوسی در خراسان (حوالی آرامگاه فردوسی) گشایش خواهد یافت که بزرگ‌ترین مجموعه گردشگری بر پایه شاهنامه فردوسی خواهد بود. موزه فردوسی، زورخانه‌، تالار اجتماعات و مجموعه ویژه کودکان و نوجوانان برای آشنایی با شاهنامه از بخش‌های عمده این باغ است.

به گفته موحد‌فرد، این باغ به لحاظ معماری و درختان و میوه‌هایی که در آن هست، می‌تواند توجه گردشگران را جلب کند ؛ چراکه سعی شده است در آن از معماری باستانی و ایرانی استفاده شود و میوه‌هایی که در شاهنامه از آن‌ها یاد شده، در این باغ پرورش داده شده است.

دبیرکل بنیاد فردوسی درباره ویژه‌برنامه‌هایی که به مناسبت بزرگداشت فردوسی در شهر کرج برگزار می‌شود، نیز اظهار کرد: به این مناسبت ستاد «بزرگداشت هزاره شاهنامه و بزرگداشت مفاخر ایران» در معاونت فرهنگی شهرداری کرج با همکاری دیگر نهادهای فرهنگی این شهر تشکیل شده و قرار است از اوایل اردیبهشت ویژه‌برنامه‌های فرهنگی متنوعی را برای بزرگداشت فردوسی برگزار کنند.

آغاز به کار باشگاه دانش‌آموزی بنیاد فردوسی در مؤسسه فرهنگی تربیتی حضرت زهرا (س) به منظور جذب دانش‌آموزان علاقه‌مند به فعالیت‌های هنری مرتبط با شاهنامه، برگزاری نمایشگاه دائمی هزاره گمشده به وسیله دانش‌آموزان، گشایش تالار ویژه‌ای برای داستان‌های شاهنامه، آموزش نقالی به دانش‌آموزان و اجرای نمایش‌های شاهنامه به زبان کودکانه در ایام نوروز از جمله برنامه‌هایی بوده که به گفته موحدفرد، در راستای بزرگداشت فردوسی تاکنون در شهر کرج برگزار شده است و همچنان ادامه دارد.

او همچنین درباره ویژه‌برنامه‌های شهر تهران به مناسبت بزرگداشت فردوسی گفت: این ویژه‌برنامه‌ها از ابتدای اردیبهشت شروع می‌شود و تا پایان آن ماه ادامه می‌یابد.

به گفته دبیرکل بنیاد فردوسی، با همکاری مرکز ایرانیان خارج از کشور و انجمن پاسداشت مفاخر ایران و نظارت بنیاد فردوسی، دبیرخانه بزرگداشت هزاره شاهنامه راه‌اندازی شده است.

او از جمله اهداف این دبیرخانه را راه‌اندازی مراکز فرهنگی به نام شاهنامه و فردوسی در شهرهای مختلف ایران عنوان کرد که مجوزهای لازم در این خصوص گرفته شده است و امید می‌رود که با همکاری نهادهای غیردولتی هرچه زودتر آغاز به کار کنند.

موحدفرد اختصاص بخش ویژه دومین جشنواره تئاتر سوره به شاهنامه را از دیگر اقدامات بنیاد فردوسی به منظور گرامیداشت این شاعر گران‌قدر عنوان کرد و گفت: در همان جشنواره در ساعت 16 پنجم اردیبهشت‌ در تالار اجتماعات دانشگاه سوره، مراسمی به مناسبت نکوداشت محمد چرم‌شیر ـ نمایشنامه‌نویس و استاد دانشگاه ـ خواهیم داشت و به بررسی کتاب «روایت عاشقانه‌ای از مرگ در اردیبهشت» این نویسنده می‌پردازیم که به موضوع فردوسی و شاهنامه اختصاص دارد.

دبیرکل بنیاد فردوسی همچنین اعلام کرد: جشنواره موسیقی هزاره شاهنامه از تاریخ 29 تا 31 اردیبهشت به مدت سه شب از ساعت 30:20 در فرهنگسرای ارسباران با حضور گروه‌های موسیقی سنتی و مقامی خراسان برگزار می‌شود. همچنین با همکاری فرهنگسرای اندیشه، نشست‌های باشگاه فردوسی با حضور شاهنامه‌پژوهان و نقالان هر هفته دوشنبه‌ها از ساعت 17 در تالار اجتماعات این فرهنگسرا برپا می‌شود. ضمن این‌که با همکاری خانه جهانگرد، نمایشگاه نگاره‌های شاهنامه‌های موزه‌های شهر تهران در نگارخانه موزه رضا عباسی تا پایان فروردین‌ماه دایر است که در این نمایشگاه 30 تابلو به سفارش بنیاد فردوسی به نمایش درآمده است. برپایی نشست پژوهشی در سرای اهل قلم نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران با موضوع شاهنامه‌نگاری و هنرهای مرتبط با شاهنامه نیز از دیگر برنامه‌های این بنیاد به مناسبت بزرگداشت فردوسی است.

او درباره دیگر ویژه‌برنامه‌هایی که به مناسبت بزرگداشت فردوسی در شهر تهران برگزار می‌شود، گفت: با همکاری فرهنگستان هنر، بنیاد رودکی و معاونت فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، ویژه‌برنامه‌های دیگری در قالب برگزاری جشنواره‌های هنری گوناگون در نظر گرفته شده است که به زودی اعلام خواهند شد.

دبیرکل بنیاد فردوسی ابراز امیدواری کرد که مراکز فرهنگی مانند فرهنگسرای فردوسی، کتابخانه تخصصی شاهنامه و موزه شاهنامه با حمایت نهادهای دولتی متولی امسال راه‌اندازی شوند.

موحدفرد با انتقاد از نبود حمایت مالی نهادهای دولتی از ویژه‌برنامه‌های بزرگداشت فردوسی، اظهار کرد: بنیاد فردوسی همواره اعلام آمادگی کرده است که می‌تواند برای راه‌اندازی و گشایش مراکزی به نام فردوسی و شاهنامه همکاری کند.

او ادامه داد: ما پشتیبانی مالی نداریم؛ اما بنیاد فردوسی با دست‌ خالی و هزینه‌های شخصی این برنامه‌ها را سامان می‌دهد. بودجه دولتی برای این برنامه‌ها اختصاص پیدا نکرده است و کمک‌هایی هم که احیانا صورت می‌گیرد، یک‌دهم مخارج حقیقی این برنامه‌ها نیست. با این‌که بسیاری از مسئولان دولتی قول دادند و مصوبه‌های رسمی داشتیم؛ ولی متأسفانه بسیاری از آن وعده‌ها دنبال نشد.

دبیرکل بنیاد فردوسی درباره راه‌اندازی جایزه جهانی و کتاب سال فردوسی گفت: پیشنهاد راه‌اندازی کتاب سال فردوسی از چندی پیش به معاونت فرهنگی ارشاد ارائه شده و همچنان در مرحله مذاکره است و بحث جایزه جهانی فردوسی نیز از سوی کمیته ملی حافظه جهانی ایران برای ثبت به یونسکو ارائه شده است. ضمن این‌که متولی پیگیری این جایزه سازمان اسناد و کتابخانه ملی است.

او در پاسخ به انتقادهای برخی از استادان دانشگاه نسبت به تعیین 25 اسفند به عنوان تاریخ دقیق پایان سرایش شاهنامه که از سوی فریدون جنیدی مطرح شده بود، به ایسنا گفت: من از تاریخ اعلام‌شده توسط دکتر جنیدی دفاع می‌کنم؛ چراکه این پیشنهاد به درستی صورت گرفته است و اگر درست نبود، مورد تأیید یونسکو نیز واقع نمی‌شد.

او با بیان این‌که پرونده جهانی شاهنامه جزو بی‌سابقه‌ترین پرونده‌هایی بوده است که مورد توافق همه کشورهای عضو یونسکو قرار گرفته، اظهار کرد: تنها تاریخ‌نگاری دقیقی که در 60هزار بیت شاهنامه انجام شده، دو بیت پایانی آن است که این دو بیت عبارت است از: سرآمد کنون قصه یزدگرد // به ماه سپنـدارمذ روز ارد // ز هجرت شده پنج هشتاد بار //که پیوستم من این نامه ناموار.

او ادامه داد: در این دو بیت، فردوسی اشاره کرده است که پایان‌بخش شاهنامه، داستان پیروزی مسلمانان بر پادشاه ایرانی (یزدگرد) است و در مصراع دوم به تاریخ دقیق پایان سرایش شاهنامه اشاره می‌کند. در اسپندارمذ (اسفندماه کنونی) شاهنامه به پایان رسیده است و با توجه به این‌که ما در گاه‌شمار باستانی ایرانی روزهای هفته را نداشتیم و هر روز با یک عنوان خاص نام‌گذاری می‌شد، ما 12 جشن داشتیم که بر اساس برابری آن روز با ماهی که همنام آن بود، برگزار می‌شدند.

به گفته موحدفرد، بیست‌وپنجم هرماه روز ارد نام‌گذاری می‌شده است که با این توضیح، 25 اسفند هر سال سال‌روز پایان سرایش شاهنامه است. در بیت بعدی، فردوسی از گاه‌شمار قمری بهره برده و اشاره کرده است که از هجرت پیامبر اسلام 400 سال گذشته است که با برابری که دکتر جنیدی انجام داد، می‌بایست سال 388 هجری خورشیدی را با سال 400 هجری قمری برابر بدانیم؛ به همین‌رو پس از هزار سال در 25 اسفند 1388، شاهنامه فردوسی هزارساله شد.
 

• < قبلی
• بعدی >